Το παρακάτω έντυπο δρόμου μοιράστηκε σε χώρους δουλειάς, ΙΚΑ, ΟΑΕΔ, στάσεις λεωφορείων & μετρό στις περιοχές Μαρούσι, Χαλάνδρι, Αγία Παρασκευή και Χολαργό σε 1000 κομμάτια.
Τρεις εργατικές αφηγήσεις από τρεις διαφορετικούς χώρους δουλειάς. Και οι τρεις αφηγήσεις περιγράφουν μια υπαρκτή και πολύ γνώριμη κατάσταση σε όσους/ες είναι αναγκασμένοι/ες να πουλάνε την εργασία τους (δηλαδή τον χρόνο τους και την ενέργεια τους) για να ζήσουν.
Καταγράφουμε αυτές τις ιστορίες, γιατί θέλουμε να ξεκινήσουμε να μιλάμε δημόσια για εμάς τους ίδιους και τις καθημερινότητες μας, με σκοπό να συναντηθούμε και να αγωνιστούμε ενάντια στ’ αφεντικά. Να μην ταυτιστούμε με τα συμφέροντα τους και τις επιχειρήσεις τους αλλά να σκεφτούμε και να δράσουμε από κοινού, ο ένας δίπλα στην άλλη, με βάση τις δικές μας ανάγκες.
Στερνή μου γνώση…
Χάρη στην Κατερίνα, παλιά μου συμμαθήτρια, βρήκα δουλειά στο τριώροφο κατάστημα ρούχων, όπου εργαζόταν και η ίδια. Είχε πολλή κούραση, αλλά όπως έλεγε και ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης «αν αξίζεις, αναγνωρίζεσαι». Πάντα έκανα τη δουλειά μου με το παραπάνω και έβρισκα υπερβολικές κάποιες απαιτήσεις των συναδέλφων μου. Πχ, όταν έλεγαν να μην ανοίγουμε την Κυριακή, ή όταν το αφεντικό έκοψε τη σύμβαση με το συνεργείο καθαριότητας και εκείνοι αρνήθηκαν να κάνουν οι ίδιοι την καθαριότητα, εγώ ήμουν με την μεριά του μαγαζιού. Μια μέρα η Κατερίνα με πήρε κατά μέρος και μου είπε ότι έχω γίνει μεγάλο κωλόπαιδο. Της εξήγησα ότι εγώ έχω οικογένεια και το πονάω το μαγαζί, γιατί εδώ μέσα τρώω ένα κομμάτι ψωμί. Εκείνη εξαγριώθηκε «Γιατί, εμείς δεν έχουμε οικογένεια; Και το ψωμί το δουλεύεις, δε στο χαρίζει κανείς». Ψυχρανθήκαμε, αλλά σιγά-σιγά αναγνωρίστηκε η αξία μου, έγινα υπεύθυνη ορόφου και το αφεντικό υποσχέθηκε να μου βάλει κάτι παραπάνω στον μισθό, όταν θα πάνε καλύτερα οι δουλειές.
Οι δουλειές πήγαν χειρότερα και το αφεντικό είχε προβλήματα. Στις γιορτές κάναμε καλούς τζίρους, αλλά ξεπατωθήκαμε. Την επομένη των Φώτων με κάλεσε στο γραφείο του και μου είπε ότι ήταν υποχρεωμένος να κάνει κάποιες περικοπές, είχε πολλά προβλήματα και ήταν στο χείλος της καταστροφής. «Πιο πολύ λυπάμαι για σένα» μου είπε «που είσαι η καλύτερη υπάλληλος, αλλά δεν θα χαθείς, είσαι άξια» Υπήρχε ένα πρόβλημα με την αποζημίωση όμως, δυστυχώς δεν μπορούσε να την καταβάλει ολόκληρη. «Μα αυτά είναι πολύ λίγα…» του είπα «Καταστρέφομαι παιδί μου, ξέρω ότι έχεις κατανόηση και ύστερα εσύ δεν θα χαθείς, οι άξιοι αναγνωρίζονται» Ήρθα στην θέση του, δίκιο είχε.
Ανεργία και ζόρια μέχρι το καλοκαίρι, που βρήκα κάτι σε μια καφετέρια-ταβέρνα στην παραλία. Δέκα ώρες εξόντωση, χωρίς ασφάλιση, χωρίς ρεπό, για ψίχουλα. Από το τίποτα, πάλι καλά ήταν. Οι συνάδελφοι μιλούσαν για ένσημα, ωράριο και συνθήκες, αλλά δεν έδινα σημασία.
Ένα μεσημεράκι, όπως κουβαλάω μια παραγγελία, βλέπω να στρογγυλοκάθεται με μια παρέα το παλιό μου αφεντικό. Δε με αναγνώρισε αμέσως, αλλά μετά χάρηκε πολύ. «Είδες παιδί μου που σου το έλεγα ότι εσύ δεν θα χαθείς;» Στο μαγαζί εξακολουθούσε να έχει προβλήματα, είχε ανοίξει και δεύτερο μαγαζί και είχε κι άλλα προβλήματα. Τώρα περίμενε τα παιδιά του από το εξωτερικό και θα έφευγαν οικογενειακώς για κρουαζιέρα στα νησιά με το σκάφος. «Όμως παιδί μου τα νερά που μας έφερες είναι ζεστά. Δεν μπορείς να μας φέρεις παγωμένα νερά;»
Θυμήθηκα την Κατερίνα που ψυχρανθήκαμε και είχε δίκιο. Το απόγευμα είδα σε μια γωνιά τους συναδέλφους να συζητάνε χαμηλόφωνα και πήγα μαζί τους. «Είμαι κι εγώ μέσα. Μεροκάματο, ένσημα, συνθήκες δουλειάς. Διεκδικούμε.»
Φακές vs Αφεντικά
Είναι καμιά ώρα που έχω ξυπνήσει και σε κανά δίωρο δουλεύω πάλι. Τέλεια! Προλαβαίνω να πάω τουαλέτα,να μαγειρέψω και να φάω. Η μέση, τα χέρια και τα πόδια μου θυμούνται ακόμα τα χτεσινά ποτήρια και πιάτα που έπλυνα. Λέω να ενεργοποιηθώ. Πιάνω να μαγειρέψω κάτι φακές. Πάνω από την κατσαρόλα έρχεται να χαλάσει τη δημιουργικοτητά μου μία γαμημένη σκέψη… Σήμερα πρέπει να πάω μία ώρα νωρίτερα στη δουλειά. Οι λατζιέρηδες έχουμε meeting με τα αφεντικά με θέμα καθαριότητες,οργάνωση και ταξινόμηση αποθηκών.Με άλλα λόγια οι φακές θα μαγειρευτούν τώρα αλλά θα φαγωθούν το βράδυ.
Πάω στο meeting. Οι συνάδελφοι όλοι έκει εκτός από έναν που πιστόλιασε και καλά έκανε ‘’ο πιστολέρο’’, εγώ δεν είχα πάει σε όλα τα προηγούμενα. Οι φάτσες των αφεντικών τόσο σοβαρές και επιχειρηματικές όσο και τα 3 μνημόνια μαζί. Πάμε για μεγάλες αλλαγές… Εκ των υστέρων σκέφτομαι ότι μόνο για τις αποθήκες δε μας είπαν. Από τα καλύτερα που ακούστηκαν και παράλληλα αυτό που μονοπώλησε τη συνάντηση ήταν τα παράπονα και η απαιτησή τους να στηρίζουμε περισσότερο και με κάθε τρόπο το μαγαζί όπως το να ανεβάζουμε φωτογραφίες και να το προμοτάρουμε στα social media, δηλαδή στις 4 ώρες ξεκούρασης μου, χωρίς τον ύπνο, που έχω μεταξύ της προηγούμενης και της επόμενης βάρδιας να ασχολούμαι πάλι με το κωλομαγαζό τους και χωρίς να πληρώνομαι. Το άλλο ανέκδοτο που είπαν ήταν ότι στα ρεπό μας να στηρίζουμε και πάλι το μαγαζί, βγαίνοντας εκεί με τις παρέες μας και ότι θα μας κάνουν και μάγκες κερνώντας μας και τίποτα. Μέσα στον εγκέφαλο μου η απάντηση μου ήταν πολύ συγκεκριμένη: ’’ΟΧΙ ΒΡΕ ΜΑΛΑΚΕΣ!!! Στα ρεπό μου θα κάνω ότι γουστάρει η φαντασία μου, θα μαγειρεύω φακές που σήμερα μου τις γαμήσατε!!!
Τελικά λόγω έλλειψης συμμαχιών και ενότητας με τους συναδέλφους…. ή όπως το είχε πει ‘’ο πιστολέρο’’ με δύο λέξεις ένα βράδυ μετά το σχόλασμα που πίναμε μπύρες στην πλατεία: ’’συναδελφική αλληλεγγύη ρε φίλε…’’ τα λόγια μου τελος πάντων ντύθηκαν με διπλωματία και όπως και να έχει τους απάντησα ως εξής: “Δε μπορείτε να ορίσετε εσείς τί θα κάνουμε στον ελευθερό μας χρόνο,είναι προσωπική υπόθεση,δε ξέρετε καν τα γούστα μας,η δουλειά μας εδώ είναι η λάτζα και όχι οι δημόσιες σχέσεις. ’’Οι συνάδελφοι δεν είπαν τίποτα. Ο ένας καινούριος και φοβισμένος… Ο άλλος παλιός και ευελπιστεί πως θα ανελιχθεί σε μπουφετζής,άσχετα που μόλις πήραν έναν άλλο για τη θέση αυτή… Μόνο ‘’ο πιστολέρο’’ απάντησε με την απουσία του… Η απάντηση των αφεντικών: ’’Είμαστε μία ομάδα, μία οικογένεια… Στηρίξτε μας για να σας στηρίξουμε.’’
Δύο μέρες μετά είμαι σπίτι, στην κουζίνα πάλι. Η TV ανοιχτή. Ακούω μία φωνή να λέει: “Είμαστε μία ομάδα, μία οικογένεια, μια γροθιά για την ανάταση της εθνικής οικονομίας… Στηρίξτε μας για να σας στηρίξουμε!!!’’ Για λίγο τα έχασα… Ρε φίλε το αφεντικό μου βγήκε στην TV ,τη ψώνισε ο τυπάς και νομίζει πως η μικρή αλλά ‘’ευρύχωρη’’ κόκκινη ταμειακή του είναι ολόκληρη η εθνική οικονομία… Κοιτάω την οθόνη. Τι ομοιότητα… Τελικά ο πρωθυπουργός της χώρας προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές από τις προηγούμενες θυσίες και μας καλεί να κάνουμε λίγες ακόμα για το καλό ΟΛΩΝ, του ΜΑΓΑΖΙΟΥ, της ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ θέλω να πω…
Τελικά είχε δίκιο ο Άλεξ!
Δευτέρα πρωί… Το ρολόι δείχνει 7.30. Το πρώτο άγχος και η πρώτη βαρεμάρα μόλις σκάνε στο μυαλό! Πάλι τα ίδια… Άλλη μια κουραστική εβδομάδα, πενθήμερου οκταώρου σε ένα δύσοσμο υπόγειο, με λιγοστό οξυγόνο και μπόλικη δόση καυσαερίων ξεκινάει! Η δουλειά σκληρή, τα ένσημα όλα, αλλά το μεροκάματο… Άστα να πάνε!!
Βασικός για κάτω των 25 στην ελλάδα των μνημονίων… 460 στην καλύτερη & όχι στην ώρα τους! Κάνω γρήγορα μικρούς υπολογισμούς στο μυαλό μου και συνειδητοποιώ ότι δουλεύω για κάτι λιγότερο από 3 ευρώ την ώρα. Έτσι την κάνω ¨χαρούμενος¨ για δουλειά. Φτάνοντας και μετά τις πρωινές χαιρετούρες, σκάει μύτη και ο Άλεξ, το παιδί που μας φέρνει τους καφέδες.
Έλα ρε Άλεξ, τι λέει… Καλημέρα… πως τα πας;
Γεια σου ρε Μήτσο, καλημέρα. Πως να τα πάω ρε φίλε… απ το πρωί στους δρόμους. Τα χουμε πει… για 3 και 60!
Τα ξέρω ρε μεγάλε και εγώ τα ίδια περνάω, να πούμε.
Αφού αφήνει τους καφέδες και μου δίνει τα ρέστα, την κοπανάει γρήγορα με τη φράση «Μητσάρα ένα σου λέω, στην κρίση τα αφεντικά μας συνεχίζουν να πλουτίζουν και εμείς συνεχίζουμε να φτωχαίνουμε!». Του χαμογελάω και τον αποχαιρετάω παράλληλα. Βλέπεις, ο Άλεξ είναι ψαγμένος πολύ. Όλο κάτι τέτοια μου πετάει, αν και ντελιβεράς. Παρά το πτυχίο γραφίστα, η ανάγκη τον κάνει να τριγυρνάει χειμώνα-καλοκαίρι παραδίδοντας καφέδες.
Η δουλειά γίνεται ώρα με την ώρα πιο εντατική, συνεχίζω να φτιάχνω αυτοκίνητα, το ένα με το άλλο. Ενώ πιάνω τον εαυτό μου να κοιτάει το ρολόι συνέχεια και να σκέφτεται πότε θα τελειώσει και αυτό το 8ωρο,ο προϊστάμενος με φωνές με προσγειώνει στην πραγματικότητα : «Άντε ρε Μήτσο τελείωνε!! Δεν θα περιμένουν εσένα οι πελάτες!!». Ο ίδιος που μου φωνάζει τώρα… πριν 3 χρόνια ήταν στη θέση μου και του φώναζε κάποιος άλλος. Ευτυχώς έρχεται η ώρα για το διάλειμμα! Έχω ένα τέταρτο μπροστά μου για να φάω κάτι γρήγορο και να ανταλλάξω μια κουβέντα σαν άνθρωπος. Τότε εμφανίζεται ο Κώστας, που κάνει την πρακτική του εδώ και δυο μήνες (απλήρωτος) για να καταφέρει να πάρει το πτυχίο του. Στην ίδια φάση πριν 5 μήνες ήμουν και εγώ, στυγνή εκμετάλλευση σου λέω!! Άλλα είχα την ¨τύχη¨, όπως μου λένε ΟΛΟΙ να με κρατήσουν. Τον βλέπω να περπατάει, με το κεφάλι σκυμμένο και του γνέφω να αράξει δίπλα μου.
Έλα ρε Κώτσο! Μην το βάζεις κάτω, τα χω περάσει κι εγώ. Σε καταλαβαίνω.
Το ξέρω ρε Μήτσο. Αλλά δεν παλεύεται να δουλεύεις χωρίς να πληρώνεσαι!
Τέλος το διάλειμμα…. Τα κεφάλια μέσα! Περνάνε απ τα χέρια μου ένα κάρο πανάκριβα αυτοκίνητα καθημερινά και αναρωτιέμαι συνεχώς πως γίνεται να υπάρχει ακόμα κόσμος που το 2016 αγοράζει αμάξια 70.000 ευρώ και άνω! Με όλα αυτά η φράση του Άλεξ στριφογυρίζει απ το πρωί στο μυαλό μου όλο και πιο έντονα…. Έχει δίκιο ρε γαμώτο!!! Κάποιοι πλουτίζουν ακόμα, πάνω στον κόπο που ρίχνουμε και μας θέλουν να λέμε κι ευχαριστώ που μας δίνουν δουλειά. Λες και θα μπορούσαν χωρίς εμάς! Οι κουφάλες!
Τους ξανασκέφτομαι όλους: τον Άλεξ, τον Κώτσο, τους μισούς μου φίλους που δουλεύουν ντελιβεράδες μες στους δρόμους με ρίσκο τη ζωή τους, τον πατέρα μου που τον απέλυσαν και έμεινε άνεργος μαζί με τόσο άλλο κόσμο, τη μάνα μου που της κόβουν τη σύνταξη, τον φίλο μου τον Ασίφ τον πακιστανό, που δουλεύει 10ωρα, μαύρα, σε βενζινάδικο και συνειδητοποιώ ότι παρά τις διάφορες ηλικίες έχουμε ένα κοινό… είμαστε όλοι στην ίδια θέση. Δεν γίνεται ρε γαμώτο να συνεχίζεται έτσι η ζωή μας! Αύριο κιόλας θα τους πιάσω έναν-έναν να τους μιλήσω. Κάπως πρέπει να αντισταθούμε από κοινού σε όλο αυτό… Αύριο κιόλας!!